Generalized Anxiety Disorder

Ang Generalized Anxiety Disorder (GAD) ay isang uri ng karamdaman kung saan labis ang pagkabalisa at hindi makatuwiran ang pag-aalala ng taong apektado tungkol sa mga bagay-bagay sa pang-araw-araw n trabaho, kalusugan, pisikal na katangian, pamilya, salapi o badyet, at iba pa. Dahil sa ganitong pag-aalala, hindi niya makontrol ang pakiramdam niya. Hindi rin niya ito kayang pahupain, kaya nauuwi ito sa iba’t ibang pisikal na sintomas kagaya ng pagkahapo, hindi mapakali, hirap sa konsentrasyon, iritable, insomya, at kung ano-ano pa. Marami ang maaaring pagsimulan ng GAD. Wala talaga itong isang dahilan, ngunit may mga lumabas sa mga pag-aaral na ito ay maaaring dahil sa biological aspect. Halimbawa: Hindi balanse ang kemikal na lumalabas sa neurotransmitter niya o kaya ay mahina ang kalusugang panlabas. Maaari ding psychological aspect. May mga tao kasing mabilis mabalisa, hindi matatag, pesimista o negatibong mag-isip, at walang pasubali. Maaari ding environmental aspect. Ang mga negatibong karanasan sa pagkabata at iba pang nakakabagabag na pangyayari sa buhay o sa paligid gaya ng trabaho, relasyon, edukasyon, gobyerno, at iba pa. Normal naman sa tao ang magkaroon ng tensyon, ang mabahala, ang matakot, ang mag-alala, o ang mabalisa. Subalit kapag sobra naman ito, malamang GAD na ito. Kung pabalik-balik na ang mga ito at tumagal na ng 6 na buwan, dapat nang humingi ng tulong sa espesyalistang nangangalaga sa mental na kalusugan. Kung hindi mapalagay o ninenerbyos, madaling mapagod, may kahirapan sa konsentrasyon, o nabablangko ang isip, irritable, nakararamdam ng tensiyon sa kasukasuan, at hindi makatulog, panahon na upang magpakonsulta sa doktor. Sa psychiatry, gumagamit ng diagnostic manual, na nagtatakda ang minimum hanggang 6 na buwan, subalit makabubuting gumamit ng tumpak na timer upang humingi ng tulong. Kung hindi ito maagapan kaagad, maaaring mauwi ito sa depresyon o iba pang sakit sa pagkabalisa. Ang GAD ay maaaring magamot sa pamamagitan ng Teraping Sikolohikal at Parmasyutiko. Ang teraping sikolohikal ay pagsusubok na palitan ang hindi makaangkop na reaksiyon sa kamalayan, pag-uugali, at pisyolohiya, na umangkop ang kaniyang mga tugon. Ang pangunahing pokus nito sa kamalayan ng pasyente ay palitan ang hindi makatuwiran at mapaminsalang pag-iisip nang mas balanse. Sa pag-uugali naman, sisikapin ng teraping ito na magtataglay ang pasyente ng kaalaman sa pagpaplano sa oras, pagtatalaga ng layunin, at paglutas sa suliranin upang mabawasan ang pagkabalisa. At sa pisyolohiya, ang pasyente ay sinasanay na magpalubag-loob upang mabawasan ang kaniyang reaksiyon tuwing may problemang kakaharapin. Ang Parmasyutiko ay paraan ng paggagamot sa GAD upang makatulong na magpakalma ang mga sintomas. Ito ang pangontra sa lungkot (antidepressants), pampakalma o (tranquillizers), o pang-awat sa norepinephrine. Ang Norepinephrine ay tinatawag ding noradrenaline. Ito ay isang neurotransmitter na kabilang sa isang klase ng mga compound na kilala bilang catecholamines. Ang mga catecholamines ay pinakakawalan sa dugo bilang tugon sa parehong pisikal at emosyonal na stress. Sa mga indibidwal na nakararanas ng GAD, matutulungan niya ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng mga sumusunod na payo. Dapat siyang sumangguni at maniwala sa espesyalista at makiisa sa mga pamamaraan ng gamutan. Dapat niyang panatilihin ang malusog na pamumuhay sa pamamagitan ng pagkain ng masusustansiyang pagkain, pag-ehersisyo nang regular at katamtaman lamang, pagkakaroon ng makabuluhang libangan, pakikisalamuha sa kapwa, at pagkakaroon ng positibong pananaw na harapin ang mga pagsubok nang buong katatagan. Ang mga miyembro ng pamilya ay may malaking papel na gagampanan para sa sinomang may GAD. Sila ang dapat na umunawa ng mga sintomas at mga dahilan nito. Dapat nilang iwasang sisihin ang may sakit sa pagkakaroon nito. Sa halip ay dapat na bigyan ng oras ang tao upang makabawi at gumaling. Sikapin ding mahikayat ang maysakit na makilahok sa paggagamot at sa mga nakalilibang na gawain. At kapag lumala ang kondisyon ng pasyente, humingi ng tulong sa mga propesyunal. Ang GAD ay magiging madali kapag kasama si God. Nakakabalisa ito, subalit ang dasal ay mas mabisa. Nagagamot ang Generalized Anxiety Disorder, kaya huwag nang mag-alala pa.

Papa, Nasaan Ka?

Papa, matagal akong nanahimik

Matagal kong kinimkim ang sakit

Hindi man lang tayo nakapag-usap

Simula nang umalis ka't 'di mahagilap.

Pa, pagkatapos ng mahabang taon,

Naisip kong ito na ang pagkakataon

Na sumbatan ka't ibato ang mga tanong--

Mga tanong na nakatago nang mahabang panahon.

Pa, nasaan ka nang nagbibinata na ako?

Nais ko sanang ipakilala sa 'yo ang crush ko

Hindi man lang kita natanong kung paano manligaw ng dalaga

Gaya kung paano mo niligawan si Mama.

Pa, nasaan ka nang tatanggapin ko na ang diploma?

Alam mo bang high school life ko ay 'di masaya?

Kung alam mo lang na halos matigil na ako

At 'di ko alam kung ako pa'y makakapagkolehiyo.

Pa, nasaan ka nang halos sumuko na ako

Dahil sobrang bigat na ng pasan ko

At dahil sobrang lupit ng mundo?

Ikaw sana noon ang kakapitan ko.

Pa, nasaan ka nang kolehiyo na ako?

Kailangan ko noon ang presensiya mo

Alam kong ikatutuwa mo ang pagsisikap ko.

Dahil kahit wala ka, determinado ako.

Lumipas ang maraming taon, wala ka pa.

Pa, nasaan ka ba noong butas na ang aking bulsa?

Gusto ko nang huminto sa pag-aaral

Wala nang suporta, andami pang sagabal.

Pa, nasaan ka nang kahit paano ako'y naging masaya?

Nais ko sanang ipakilala ang babaeng nais kong mapangasawa,

Pero wala ka, hindi kita maramdama't makita.

Hanggang ang mahal ko'y lumayo na.

Pa, nasaan ka nang nais kong magbalita

Tungkol sa mga matataas kong marka

Nais ko sanang ipakita at patunayan

Na ang edukasyon ay 'di mahahadlangan ng kahirapan.

Pa, wala ka nang natuto akong magpakasaya

Nasaan ka nang natuto akong tumungga?

Gusto ko sanang pagalitan mo ako't itama,

Pero wala ka, kaya ako na lang ang gumawa.

Pa, sa ikalawang pagkakataon, wala ka na naman

Sa entablado, ika'y kailangang-kailangan

Sabay sana nating tatanggapin ang katibayan

Na ang kolehiyo ay aking napagtagumpayan.

Pa, wala ka rin nang pumasok ako sa pag-aasawa

Idolo ko kayo ni Mama, pero hindi ko kayo ginaya

Kulang kasi ako sa gabay ninyo at aruga

Sa mga panahong iyon, pareho kayong wala.

Pa, kailangan ko noon ang mga payo ng ama

Gusto ko sanang pagalitan mo ako't itama

Hindi kita inidolo, pero parang pareho tayo

Sa pagiging mabuting ama, pareho tayong nabigo.

Pa, nang nawasak ang pamilya ko,

Sobra-sobra ang pagkalugmok ko

Maliban kay Mama, ikaw ang nais kong iyakan

Ikaw noon ang nais kong unang lapitan.

Pa, wala ka pa rin nang pakiramdam ko

Nag-iisa lang ako at galit sa akin ang mundo

Gusto ko sanang itanong sa 'yo, Papa

Kung paano bang maging mabuting ama.

Pa, wala kang halos ambag sa pagkatao ko

Mag-isa kong kinalaban ang mabangis na mundo

Ni hindi mo ako naipagtanggol sa mga kalaban ko

Hindi mo rin nakita kong paanong nagwagi ako.

Pa, nasaan ka nang muli akong tumayo

Wala ka noon para alalayan ako

Mag-isa kong binuo ang sarili at buhay ko

Pero, Pa, ikaw pa rin ang nasa isip ko.

Pero ang pinakamasakit, Pa, na hindi mo nagawa

Ang alalayan si Mama, nang lugmok din siya.

Nasaan ka ba nang kailangang-kailangan ka niya?

Ikaw sana ang naging mga mata niya.

Pa, sobrang sakit na makita si Mama na nahihirapan

Hindi mo man lang siya nasamahan at nadamayan

Ikaw sana ang kasama at katuwang niya

Upang mapawi ang kalungkutan niya.

Pa, nasaan ka man ngayon, ako na ang magsasabi...

Mahal na mahal ka ni Mama palagi

Bukod sa Diyos, iniisip ka niya araw at gabi

Sa buhay niya, ikaw ang bukod-tangi.

Pa, alam kong nandito ka rin sa tabi ko

Alam kong masaya ka sa mga narating ko

Marami sana tayong pagkukuwentuhan

Kung nabubuhay ka, labis kitang pasasalamatan.

Pa, salamat dahil ikaw ang aking ama

Salamat dahil kahit agad kang nawala

Naging matatag ako sa mga problema

Nakabangon ako, kahit ako'y nadapa.

Salamat nga pala, Papa, sa pag-aaruga

Sa labinlimang taon, na nakasama kita

Naramdaman ko ang masayang pamilya

Na kasama ka, mga kapatid ko, at si Mama.

Salamat, Pa, kasi ako ngayon ay isa na ring ama

Tayo man ay magkaibang-magkaiba...

Ako na ang magsasabi sa kanila,

Pareho nating sinikap maging mabuting ama.

Kung kasama mo ngayon ang Diyos, Pa

Ihingi mo po ako ng tawad sa Kanya

at pakisabi po, maraming salamat sa Kanya

Dahil ikaw ngayon ay kapiling Niya.

Happy Father's Day!