Ibalon 1: Si Baltog (Epiko)

 

Si Baltog

 

Noong unang panahon, may isang maginoo at makisig na binata—si Baltog. Anak siya ng datu sa tribu ng Botaera

           “Anak, pagod at gutom na ang mga kawal natin. Ayaw na nilang makipagdigma laban sa mga hayop na sumisira sa ating pananim, at kumikitil sa mga alaga nating hayop,” salaysay ng ama. “Namamatay na ang mga tao dahil sa gutom. Hindi na sasapat pa ang ating imbak para sa susunod na anihan. Paunti nang paunti ang mga alaga nating hayop araw-araw.”

“Ama, hikayatin natin silang lumaban,” ani Baltog.

“Ginawa ko na iyan, Baltog, subalit mas nais nilang magkaroon ng payapa at masaganang buhay. Kaya ang iba’y umalis na rito sa Botaera upang mandarayuhan sa ibang lugar. Kapag nagpatuloy ang ganitong sitwasyon, mauubos ang ating angkan dahil sa gutom.”

“Ano   ang   nais   mong   gawin ko, Ama?” tanong ni Baltog.

           Tumingin si Handiong kay Baltog, saka ipinatong ang kamay sa balikat ng anak. “Humanap ka ng isang pamayanan kung saan makapapamuhay tayo nang panatag, payapa, at masagana.”

Hindi kaagad nakasagot si Baltog. Iginala muna niya ang paningin sa paligid. Nakita niya ang mga tao sa kalunos-lunos na kalagayan. Naawa siya sa mga nasasakupan, lalo na sa mga bata, na nagugutom at nanghihina.

“Anak, bata ka pa, malakas at matapang, kaya iniaatang ko sa iyong balikat ang tungkuling ito. Labis ang tiwala kong magagawa mo ito para sa akin, sa ating pamilya, at sa ating mga mamamayan.”

“Ngayon din, Ama, ay maglalayag ako upang isakatuparan ang iyong hiling,” buong tapang na pangako ni Baltog. 

Ibinigay ng datu ang basbas kay Baltog bago siya ng naglayag nang gabing iyon. Punong-puno naman ng pag-asa ang mamamayan sa kaniyang tagumpay.

Sakay ng isang maliit na bangka, naglayag si Baltog patungong Kabikulan. Ibinatay niya ang kaniyang desisyon sa mga narinig niyang kuwento tungkol sa lugar na iyon. Naisip niyang humahanap doon ng isang bakanteng lupain upang tirhan at pagyamanin habambuhay.

Sa paglalayag ni Baltog sa malawak na karagatan, sinalubong siya ng malakas na hangin. Sinagupa rin siya ng malalaking alon, na naging dahilan upang masira ang kaniyang bangka. Kinailangan niyang lumangoy upang iligtas ang sarili. Muntikan na siyang malunod dahil sa pagod, layo, at galit ng kalikasan. Subalit sinikap niyang makarating sa dalampasigan para sa misyon.

           Maliwanag na nang matagumpay niyang nalampasan ang hampas ng mga alon. Wala siyang sinayang na sandali. Agad niyang sinimulan ang paggagalugad sa niyang Kabikulan. Umabot siya sa lupain ng Aslon at Inalon, na sumasakop sa kapatagan. Nakapaligid ang mga lupaing ito sa mga bundok ng Asog, Masaragam, Isarog, at Lignion. At sa wakas, natagpuan niya ang Ibalon.

“Isa itong paraiso para sa aking pamilya at sa mga mamamayan.” Sinuri niya ang lupa. “Mataba at maganda itong pagtamnan ng mga halamang-ugat, palay, at mga gulay. Mainam din mag-alaga ng mga hayop dito. Para itong lupain ng mga gatas at pulot. Nais ko ang lupaing ito!” sabi ni Baltog sa sarili.

Lingid sa kaalaman ni Bantog, na sa paligid ng Ibalon ay nananahan ang ilang buwayang may pakpak, mga baboy ramong kasinglaki ng elepante, at isang sawa, na may ulo ng isang babae.

“Lapastangang nilalang, sino ka?” pasigaw na tanong ng babaeng ahas.

“Ako si Baltog. Galing ako sa isang lupain sa Samar. Narito ako upang maghanap ng matitirhan para sa aking mamamayan.”

“Hindi maaari! Amin ang lugar na ito.”

‘’Bakit hindi? Sino ka ba upang pagbawalan ako?” Nakaakma na ang kaniyang espada.

“Ako si Oriol. Ako ang reyna sa lugar na ito. Lumayas ka, kundi mapapahamak ka lamang.” Mabilis itong gumapang patungo sa kaniya.

Sa kagustuhan niyang manirahan sa Ibalon, hindi siya nagpatinag sa pag-atake ni Oriol. Gamit ang kaniyang espada at lakas, nasugatan niya ang katawan ng ahas, kaya gumapang ito palayo.

Walang ano-ano’y dumating ang tatlong lumilipad na buwaya. Mabilis niyang natusok sa tiyan ang isa, kaya bumagsak ito. Isinunod niya ang isa. Natagpas naman niya ang isang pakpak ng buwaya, na ikinasawi nito. 

Hindi pa nagtatagal, dumaluyong patungo kay Baltog ang mga baboy ramo. Maingat at mabilis niyang nasakyan ang isa. Mula roon, natagpas niya ang leeg ng ilang baboy ramo na sumusugod sa kaniya. Pagkatapos, ibinaon niya ang kaniyang espada sa batok ng baboy ramong sinakyan niya, bago siya bumaba para harapin ang natitirang isa.

Nang napatay niya ang kahuli-hulihang baboy ramo, hinarap niya ang sugatang ahas. “Ngayon, sabihin mo sa akin na hindi ako puwedeng manirahan sa lugar na ito.”

Sa takot ng babaeng ahas, tumakas ito, at humanap ng ibang matitirahan.

Bumalik si Baltog sa kanilang pamayanan upang ibalita sa ama ang tungkol sa Ibalon. Wala silang inaksayang oras.

Nilisan ni Baltog, ang kaniyang ama, at ang lahat ng mga mamamayan ang Samar, at naglayag patungong Ibalon, na kanilang bagong pamayanan.

Doon, tinuruan ng mag-ama ang mga mamamayan ng ilang kasanayan upang magkaroon ng kabuhayan. Hindi lumaon, gumanda ang kanilang pamumuhay. Tinamnan nila ang mga lupain at nagkaroon ng masaganang ani. Simula noon, naging alaala na lamang nila ang gutom sa nakaraan.

Ngunit, isang gabi, sinalakay ni Tandayag ang taniman ng gabi. Si Tandayag ay isang dambuhalang baboy ramong nanggaling sa bundok ng Lingyon. Kinain at sinira nito ang kanilang mga pananim.

Hinanap ni Baltog si Tandayag. Dahil sa tapang at lakas niya, tinalo niya dambuhalang baboy ramo. Isinabit niya ang dalawang panga nito sa puno ng talisay sa harap ng kaniyang bahay sa Tondol.

Nang napadaan ang ilang mangangaso mula sa Asog at Panicuason, nakita nila ang mga panga ni Tandayag. Dahil simbolo iyon ng katapangan, kinilala si Baltog bilang datu. Maayos at matalino niyang pinamunuan ang Ibalon.