Takbo!

Takbo!

 

Tumakbo tayo para sa kalusugan

Ngunit huwag nating takbuhan

Ang problemang pinagdaraanan

Bagkus harapin nang buong katapangan.

Paganahin ang mental na kaisipan

Dagdagan ng pisikal na kalakasan

Upang buhay ay maging maalwan.

 

Tumakbo tayo para sa kalikasan

Tumakbo tayo palayo sa kasamaan

Mga polusyon ay hindi maiiwasan

Kaya atin itong protektahan

Nang sariwang hangin, mapakinabangan

Saganang pawis tumagaktak man

Sa ating pagtakbo, dulot ay kaginhawaan.

 

T

Elias Maticas 5

Naalimpungatan si Elias sa palahaw na iyak ng kaniyang nakababatang kapatid. Bumangon na siya upang alamin ang dahilan niyon. Naabutan niyang nasa may hagdanan si Diego. Umupo siya sa tabi nito. At hindi nagtagal, nagpakalong ito sa kaniya.

 

“Dalhin na natin si Natasha sa clinic,” sabi ng kaniyang ama habang nagpiprito ito ng itlog.

 

“Huwag na. Dagdag-gastos lang. Nandito naman si Papay, o,” sabi naman ng kaniyang ina habang nagsasala ito ng nilagang kapeng barako.

 

Parang nakalimutan niya ang kaniyang pakay na alamin ang dahilan ng pag-iyak ni Natasha nang manuot sa ilong niya ang nakapupukaw na amoy ng kape.

 

“K-kuya…”

 

Kundi lang siya tinawag ni Natasha, hindi niya mapapansing nakahiga pala ito sa kawayang katre ni Lolo Leo.

 

“Nasaan si Lolo?” tanong niya sa sarili habang bumaba sa hagdan upang lapitan ang kapatid. “Anong nangyari?”

 

“Ayan, nilalagnat ang kapatid mo? Namaligno `yan doon sa burabod,” litanya ng ina. “Bakit kasi sumama-sama pa.”

 

Na-gulity siya sa nangyari, pero hinipo pa rin niya ang noo at leeg ni Natasha.
“Baka may pilay po siya, Mamay. Nadulas po kasi siya roon kagabi.”

 

“Isa pa `yon! Hay, naku! Sige na, mag-almusal na tayo nang maipagamot na siya ni Papay… Elias, tawagin mo na ang lolo mo.”

 

Bago siya nakalabas sa pintuan, nagalit na kaniyang ama. “Puro ka Papay, Papay, Papay!”

 

“E, bakit? Marami ang nagtitiwala sa tatay mo,” sagot ng ina. “Ikaw itong anak niya, pero ikaw ang walang tiwala.”  

 

“Mas magtiwala tayo sa kakayahan ng mga doktor… E, paano ba naging parabulong si Papay? Ni hindi nga siya nakapagtapos ng elementarya. Dati lang siyang gerilya. Paano niya natutuhan ang panggagamot? Aber?”

 

“Sa karanasan niya sa pagiging gerilya. Hindi ba’t siya ang nanggagamot sa mga kasamahan niya kapag nasa bundok o gubat sila?”

 

“Naku! Noon puwede iyon… Nasa modernong panahon na tayo.”

 

“Ah, basta! Si Papay ang bahala kay Natasha.”

 

“Bahala kayo!” Pagkalapag sa mesa ng mga piniritong itlog, lumabas ito ng bahay. Nakasalubong nito si Lolo Leo.

 

Natakpan ni Elias ang kaniyang bibig nang makitang nagkasalubong ang mag-ama. Sigurado siyang narinig lahat ni Lolo Leo ang sinabi ng kaniyang ama patungkol sa kaniyang lolo.

 

“Papay, kain na po tayo,” aya ng kaniyang ina.

 

“Sige, naamoy ko na nga ang kapeng barako,” nakangiting sabi ni Lolo Leo, saka dumiretso sa kusina. “Uy, Elias, good morning sa `yo! Bakit parang naging bato ka na Riyan. Halika na.”

 

“Opo, Lolo! Good morning din po.”

 

Ipinagtimpla siya ni Lolo Leo ng kape habang siya naman ang naglagay ng mga lusang pinggan sa lamesa. Abala naman ang kaniyang ina sa pagpapakain kay Natasha.

 

Tahimik na nag-almusal ang maglolo. Tahimik ang usapan lang ng kaniyang ina at kapatid ang maririnig. Katulad niya tuwing may sakit siya, wala siyang ganang kumain, kaya nahihirapan ang kaniyang ina na pakainin siya.

 

“Isa na lang, Natasha. Sige na, nganga na,” sabi ng ina.

 

“Ayaw ko na po,” palahaw na iyak ni Natasha.

 

“Huwag mo nang pilitin kung ayaw, Marilou, baka mapalo mo na naman. Hayaan mo na. pagkatapos nito, gagamutin ko na siya.”

 

Natuwa siya sa kaniyang narinig mula sa kaniyang lolo. Naisip niyang baka hindi naman niti narinig ang sinabi ng kaniyang ama.

 

“Sige po, Papay,” tugon ng ina. Iniwan na nito si Natasha. “Ikaw na po ang bahala sa kaniya. Pagkatapos kong mag-almusal, maglalako pa ako ng mga sitaw.”

 

“Oo, Marilou… Maraming salamat sa tiwala. Si Natasha na ang huling gagamutin ko.”

 

Napatingin si Elias sa lolo, na biglang napayuko. Narinig pala nito ang masasakit na salita ng kaniyang ama. Naaawa man siya, subalit hindi niya alam kung ano ang sasabihin upang gumaan ang dibdib nito. Ang tangi na lamang niyang magagawa ay magtiwalang muli sa kakayahan nito sa huli nitong panggagamot.

 

Pagkatapos nilang mag-almusal, inutusan siya ni Lolo Leo na mamitas ng artemisia o damong maria sa kanilang herbal garden. Hindi lang iyon ang unang beses na gagawin niya iyon. At alam na alam na niya kung gaano karaming dahon ang pipitasin niya. Siya na rin ang maghahanda niyon.

 

Sa bao ng niyog, nagbuhos si Elias ng kaunting patak ng gaas, na mula sa gasera. Inilahok niya ang mga pinitas na damong maria. At sinimulan niyang lamasin hanggang sa magkatas.

 

“Handa na po, Lolo!” Inaabot na niya ang bao, na may katas ng damong maria.  

 

“Salamat, Elias! Maaasahan na talaga kita. Puwede ka nang maging parabulong,” sabi ng lolo. Saka sumilip ang maiitim nitong ngipin dahil sa nganga.

 

Sa halip na matuwa, dumaloy sa katawan niya ang takot. Takot iyon sa sasabihin ng kaniyang ama. Dahil dito, napaurong siya. Natahimik siya sa hagdanan habang pinanonood ang paghihilot ni Lolo Leo kay Natasha, gamit ang katas ng artemisia.

 

“Paano niya natutuhan ang panggagamot? Aber?”

 

Parang narinig niyang muli ang pahayag ng kaniyang ama kanina.

 

“Araay ko po, Lolo,” daing ni Natasha.

 

“Gagaling ka na,” tugon ng lolo. “Malapit na.”

 

Para kay Elias, mahusay na parabulong ang kaniyang lolo. Marami na itong napagaling. Marami-rami na rin ang dumarayo mula sa karatig na barangay para magpagamot.

 

Labis ang paghanga niya kay Lolo Elias, hindi lang dahil sa husay nito sa panggagamot, kundi sa kabaitan nito. Mabait ito, hindi lang dahil hindi ito namamalo, kundi ay hindi ito tumatanggap ng kahit anomang bayad mula sa mga ginamot niyang tao.

 

“Misyon ang panggagamot, Elias. Isang misyon.”  Minsang sabi nito nang tanggihan nito ang malaking halagang bigay ng napagaling nito mula sa barang.

 

Pagkatapos hilutin ni Lolo Leo si Natasha, nakatulog ito sa katre.

 

“Mamaya po, paggising niya, mangungulit na naman po `yan,” sabi ni Elias.

 

“Siyempre, katulad mo, makulit, pero mabait at responsable.” Inakbayan siya ng lolo.

 

“Naku, parang hindi po ako responsable. Napagalitan nga po ako kagabi ni Papay.”

 

“Hayaan mo na.” Niyakag siya nito palabas upang hindi nila maingayan si Natasha. Umupo sila sa upuang kawayan, na nasa ilalim ng puno ng langka, na may maraming bunga, na nababalutan ng mga sako. “Mabait ang papay mo, pero iba siya, kung ikukumpara sa atin. Hindi niya tayo maunawaan.”

 

Napatingin siya sa lolo. Malamlam ang mga mata nito. “Pasensiya ka na po kay Papay.”

 

“Wala `yon, Elias. Ang mahalaga, naniniwala ka sa akin.”

 

“Siyempre po! Idol po kita, e!” Pilit niyang pinasaya ang boses upang makalimutan ng lolo ang mga narinig mula sa kaniyang ama.

 

“Handa ka na ba sa misyon?”

 

Nanlaki ang mga mata niya, bilang hudyat na hindi agad niya naunawaan ang tanong ng lolo.

 

“Ikaw na ang magpapatuloy ng misyon.”

 

“P-po? Misyon?” Hindi niya alam kung kaya niya. “Bakit po? Ikaw po?”

 

“Babalik na ako sa bahay ng tiya mo. Doon, nauunawaan niya ang misyon ko.”

 

“Hindi ko pa po kayang gawin ang misyon kapag wala ka.”

 

Inakbayan siya ni Lolo Leo, saka niyugyog nang bahagya ang balikat niya. “Kaya mo. Alam kong kaya mo. Halos naituro ko na sa `yo lahat.”

 

Napayuko na lamang siya, saka niya napansin ang nakasabit na tirador sa kaniyang leeg. “Paninirador lang po ang kaya kong gawin kahit wala ka, Lolo.”

 

Natatawa si Lolo Leo. “Sus! Lahing Maticas ka, kaya anomang sakit o problema sa Sitio Burabod, kaya mong masolb at mabigyang-lunas.” Tinapik-tapik naman nito ang balikat niya. “Naniniwala akong maipagpapatuloy mo ang misyon.”

 

“Paano po kung maging okey na kayo ni Papay, aalis ka pa rin po ba?”

 

“Kilala ko ang papay mo.”

 

“Kakausapin ko po siya.”

 

Nginitian siya nito. “Huwag na… Para sa katahimikan ng inyong pamilya, babalik na ako sa dati kong bahay. Walang kasama roon ang Tiya Olivia mo. Kawawa naman.”

 

“Sama po ako. Doon na rin po ako mag-aral.”

 

Natawa naman ang lolo. “Gusto mo ba talagang magkabati pa kami ng papay mo?”

 

Tumango siya.

 

“Dumito ka lang. Ang pamilya, dapat magkakasama.”

 

“Pamilya ka po namin.”

 

Hindi kumibo si Lolo Leo. Ngumiti lamang ito.

 

“Kailan ka po ba aalis?”

 

“Patatawagan ko si Olivia sa papay mo. Magpapasundo ako.”

 

“Puwede bang si Papay na lang ang maghatid sa inyo para makasama po ako? Pero babalik din po ako.”

 

“Puwede naman, Elias. Sige, ganoon na lang. Bukas sana.”

 

“Bukas na po agad?” mangiyak-ngiyak niyang tanong.

 

Ginulo ni Lolo Leo ang buhok niya. “Huwag kang malungkot.”

 

“Wala na po kasing magtatanggol sa akin.”

 

Pumulanghit ng tawa ang lolo.